Hoe vergevingsgezindheid soms kan schuren

Een blog van Frits Koster

Ruim 2,5 jaar geleden hebben Joyce Cordus en ik de Mindfulness-Based Training in Forgiveness ontwikkeld. Tijdens ons meest recente overleg bleek dat we ons beiden eigenlijk een beetje ongemakkelijk voelen om de MBTF in deze tijd te begeleiden en dat heeft te maken met het handelen van het Israëlische regime in relatie tot vergeving. Ik ervaar immers gevoelens van morele woede, boosheid en verdriet als ik het nieuws lees en de verschrikkelijke beelden zie van het Palestijnse volk, dat in Gaza wordt uitgehongerd en het slachtoffer is van een meedogenloze genocide – geleid door het Israëlische regime onder leiding van Netanyahu.

“Hoe kan ik mensen vergeven die zoiets vreselijks doen?”

Ik herinnerde me toen een passage die we in ons boek De moed van vergevingsgezindheid (uitgeverij Boom, juni 2026) willen opnemen, over hoe we geneigd kunnen zijn vergeving te benaderen als iets dat we snel en volledig moeten bereiken. We kunnen onszelf ten doel stellen om binnen een paar weken of maanden compleet in vrede te zijn met onszelf of met een ander. Dit is wat we een ‘verticale’ beoefening noemen: een manier van oefenen waarbij we ons richten op een ideaal van volledige acceptatie en alles wat daar niet aan voldoet als falen zien. Hoe hoger het beeld dat we voor onszelf schetsen, hoe groter de kans dat we gefrustreerd raken wanneer we onderweg pijn, boosheid of teleurstelling tegenkomen. Maar het proces van vergeven laat zich niet afdwingen. Het vraagt niet om een vastgelegde uitkomst, maar om een houding van openheid en ontvankelijkheid voor wat zich aandient.

Bij een ‘horizontale’ benadering klampen we ons niet vast aan een eindpunt. Alles wat zich tijdens de beoefening aandient mag onderdeel van de weg zijn – inclusief weerstand, boosheid, onmacht en andere moeilijke gevoelens. Je mag jezelf dus ook vergeven voor de moeite die je op de weg van vergevingsgezindheid kunt tegenkomen. Dit voorkomt dat we vergeving gaan gebruiken als een manier om lastige emoties te onderdrukken, en helpt ons om met een meer ontspannen, inclusieve en innerlijk verbonden houding te blijven oefenen.

Bovendien zijn we dan – in het geval van Gaza – beter in staat om ’Nee!’ te zeggen tegen het genocidale geweld en de etnische zuiveringspolitiek van het Israëlische regime en we kunnen Israël boycotten zolang dit niet wordt beëindigd, maar zonder onszelf en/of anderen te vergiftigen met haat. En dat is al een heel waardevol en ruimte scheppend aspect van vergevingsgezindheid. Los hiervan doet het me natuurlijk goed te lezen dat ook steeds meer mensen in Israël protesteren tegen de humanitaire ramp die zich in Gaza voltrekt.

De Palestijnse dichter Marwan Makhoul verwoordt de hierboven geschetste woedeloze houding als volgt (vrij vertaald):

“Om poëzie te schrijven die niet politiek is
moet ik luisteren naar de vogels
en om de vogels te kunnen horen
moeten de gevechtsvliegtuigen stil zijn.”

Frits Koster, 27 juli 2025